Αμβλυωπία (Τεμπέλικο μάτι)

Είναι η κατάσταση στην οποία παρατηρείται κακή ή μειωμένη όραση, στο ένα ή και στα δύο μάτια, ακόμη και μετά την θεραπεία των διαφόρων αιτιών που την προκάλεσαν, ή την εφαρμογή καταλλήλων διορθωτικών γυαλιών.

Αίτια εμφάνισης αμβλυωπίας:
Οφείλεται στην ελλιπή ανάπτυξη και τελειοποίηση της οπτικής οδού. Το μάτι δεν έμαθε να βλέπει στην σωστή ηλικία.

Τα αίτια της αμβλυωπίας μπορεί να είναι:
• Στραβισμός (στραβισμική αμβλυωπία): Είναι ένας από τους κύριους παράγοντες πρόκλησης αμβλυωπίας, ειδικά όταν συμβαίνει πριν από την ηλικία των έξι ετών. Η συνεχής απώθηση της εικόνας που προκαλεί ο στραβισμός, οδηγεί στη μόνιμη ελάττωση της οπτικής οξύτητας του ματιού που στραβίζει. Η στραβισμική αμβλυωπία είναι πιο συχνή στην εσωτροπία (παρέκκλιση του οπτικού άξονα προς τα μέσα) αλλά εμφανίζεται πιο σπάνια και στην εξωτροπία.
• Ανισομετρωπία (διαθλαστική αμβλυωπία): Αναφέρεται στο διαθλαστικό σφάλμα όταν η διάθλαση των ματιών δεν είναι ίδια. Εάν η διοπτρική διαφορά διάθλασης μεταξύ δεξιού και αριστερού ματιού είναι περισσότερο από 3D, ο εγκέφαλος δεν μπορεί να φέρει τις εικόνες μαζί. Μια λύση είναι η εφαρμογή των φακών επαφής.
• Αμβλυωπία από ανοψία: Είναι η σοβαρή ελάττωση της οπτικής οξύτητας, που οφείλεται σε παρεμπόδιση της όρασης κατά τη βρεφική ή πρώτη παιδική ηλικία (αποστέρηση του οπτικού ερεθίσματος). Μπορεί να είναι μονόφθαλμη ή διόφθαλμη. Συνήθεις αιτίες είναι η συγγενής βλεφαρόπτωση, οι θολερότητες στα διαθλαστικά μέσα του ματιού όπως ο καταρράκτης και η συγγενής θόλωση του κερατοειδούς, το τραύμα και η συνεχής κάλυψη του υγιούς οφθαλμού για θεραπευτικούς λόγους.

Συμπτώματα αμβλυωπίας:
• Χαμηλή οπτική οξύτητα στο ένα ή και στα δύο μάτια.
• Στραβισμός.
• Στροφή του κεφαλιού προς κάποια κατεύθυνση ή προς τον ένα ή τον άλλο ώμο.
• Κλείσιμο του ενός ματιού.
• Μειωμένη αίσθηση του βάθους.
• Πονοκέφαλος.
• Κοπιωπία.

Αντιμετώπισης της αμβλυωπίας:
Η θεραπεία της αμβλυωπίας είναι μακρά και απαιτεί υπομονή από τον μικρό ασθενή και τους γονείς του. Το σημαντικότερο όμως είναι να διαγνωσθεί εγκαίρως όταν ακόμη υπάρχουν χρονικά περιθώρια διορθώσεως της όρασης, γιατί μετά τα 6 έως 7 χρόνια αυτό είναι πάρα πολύ δύσκολο ή και ακατόρθωτο να γίνει.
• Κάλυψη του αμβλυωπικού ματιού συνδυαστικά με ή χωρίς χορήγηση γυαλιών: Σκοπός της θεραπείας είναι το παιδί να χρησιμοποιεί περισσότερο το αδύναμο μάτι, για να βελτιωθεί η οπτική του οξύτητα.

Εναλλακτικοί τρόποι θεραπείας που έχουν παρόμοια αποτελέσματα με την κάλυψη είναι η ενστάλαξη κολλυρίου ατροπίνης στο υγιές μάτι (penalization).
• Επέμβαση: Δεν αποτελεί άμεση θεραπεία της αμβλυωπίας, αλλά μπορεί να αποκαταστήσει μερικές από τις αιτίες πρόκλησης αμβλυωπίας. Για παράδειγμα, ενδείκνυται στην περίπτωση της στραβισμικής αμβλυωπίας, όπου η διόρθωση του στραβισμού μπορεί να επιφέρει ευθυγράμμιση των ματιών και βελτίωση της διόφθαλμης συνεργασίας.

Τέλος αξίζει να σημειωθεί πως η αμβλυωπία μπορεί να θεραπευτεί έως την ηλικία των 9 ετών στη στραβισμική αμβλυωπία και έως τα 11-12 έτη στην ανισομετρωπική αμβλυωπία.