Εναλλακτική θεραπεία για την αντιμετώπιση της δυστροφίας του Fuchs
Η δυστροφία του Fuchs είναι μία δυστροφία του ενδοθηλίου του κερατοειδούς και αποτελεί ένδειξη για μεταμόσχευση του ενδοθηλίου του κερατοειδούς. Η χειρουργική προσέγγιση αυτής της πάθησης συνεχώς εξελίσσεται. Παρόλο που η κερατοπλαστική είναι μία χειρουργική επέμβαση που υπόσχεται αρκετά ποσοστά επιτυχίας, οι οφθαλμίατροι συνεχώς αναζητούν εναλλακτικές θεραπευτικές επιλογές λόγω της έλλειψης δοτών κερατοειδούς καθώς και λόγω των κινδύνων που σχετίζονται με την απόρριψη του μοσχεύματος.
Η πιο διαδεδομένη και αποτελεσματική χειρουργική τεχνική για την αντιμετώπιση της δυστροφίας του κερατοειδούς είναι η μερικού πάχους μεταμόσχευση. Υπάρχουν δύο τεχνικές η DSEK και η DMEK. Οι δύο αυτές επεμβατικές τεχνικές είναι ουσιαστικά παραλλαγές της ίδιας τεχνικής κατά την οποία το μόσχευμα αντικαθιστά μόνο την εσωτερική στοιβάδα του κερατοειδούς (ενδοθήλιο) που έχει βλάβη, αφήνοντας στη θέση του το υγιές πρόσθιο τμήμα του πάσχοντος κερατοειδούς. Η επέμβαση πραγματοποιείται μέσω μικρών περιφερικών τομών και δεν χρησιμοποιούνται τρυπάνια, όπως σε άλλες χειρουργικές τεχνικές. Επίσης, απαιτείται μικρότερος αριθμός ραμμάτων γιατί το μόσχευμα δεν συρράπτεται στον κερατοειδή του λήπτη αλλά ουσιαστικά "συγκολλάται" σε αυτόν με τη βοήθεια αέρα (υπό πίεση) που εισάγεται στο εσωτερικό του ματιού και παραμένει σε αυτό για μερικές ημέρες. Η πλήρης επούλωση και η τελική αποκατάσταση της όρασης στην περίπτωση της ενδοθηλιακής κερατοπλαστικής είναι πολύ πιo γρήγορη σε σχέση με παλαιότερες και αναχρονισμένες χειρουργικές μεθόδους.
Οι μεταμοσχεύσεις κερατοειδούς είναι από τις πιο συχνές μεταμοσχευτικές επεμβάσεις που πραγματοποιούνται και έχει πολύ υψηλά ποσοστά επιτυχίας. Η βιωσιμότητα των μοσχευμάτων κερατοειδούς είναι συνήθως 15-20 έτη, αν και μπορεί να διαρκέσουν για πολύ παραπάνω. Οι κυριότεροι λόγοι που τα μοσχεύματα αποτυγχάνουν είναι η απόρριψη και η γήρανσή τους (late failure). Τα περισσότερα επεισόδια απόρριψης συμβαίνουν τα δύο πρώτα χρόνια μετά την επέμβαση. Η πιθανότητα απόρριψης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό, από την πάθηση που προκάλεσε τη βλάβη στον κερατοειδή και την ύπαρξη φλεγμονής αλλά και από άλλες παραμέτρους, όπως η ηλικία του ασθενούς, η παρουσία αγγείων στον κερατοειδή, ιστορικό προηγούμενης απόρριψης στο ίδιο μάτι αλλά και το είδος της κερατοπλαστικής που επιλέγεται. Για παράδειγμα, το μέσο ποσοστό απόρριψης μετά από ολική κερατοπλαστική για φυσαλιδώδη κερατοπάθεια είναι 20%. Για την ίδια πάθηση μετά από ενδοθηλιακή κερατοπλαστική, το ποσοστό αυτό μειώνεται στο 2%.
Με την αρωγή της επιστήμης μία νέα πρωτοποριακή και πολλά υποσχόμενη μέθοδος για την αντιμετώπιση δυστροφιών του κερατοειδούς όπως της δυστροφίας του Fuch’s είναι η έγχυση καλλιεργημένων ενδοθηλιακών κυττάρων (hCECs) με τον αναστολέα της πρωτεΐνικής κινάσης (ROCK INHIBITOR). Οι αρχικές μελέτες σε ασθενείς με φυσαλιδώδη κερατοπάθεια έχουν δείξει ελάχιστη ανοσολογική αντίδραση, ο κερατοειδής διαυγάζει και φαίνεται πως τα ενδοθηλιακά κύτταρα του αναζωογονούνται μετά την ένεση hCEC.
H ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου του Kyoto στην Ιαπωνία με επικεφαλή τον Dr Κinoshita ερευνά την μέθοδο της έγχυσης με hCEC χρησιμοποιώντας αλλογενή κύτταρα δότη. Το ενδιαφέρον αυτής της νέας μεθόδου είναι ότι από μόνο έναν κερατοειδή δότη μπορεί να δημιουργηθούν κύτταρα για έως και 1.000 ασθενείς με μια διαδικασία ασφαλή, γρήγορη και εύκολη. Αξίζει παρόλα αυτά να σημειωθεί πως ο κερατοειδής δότης θα χρειαστεί να τηρεί κάποιες προϋποθέσεις για να ειναι η επεμβαση επιτυχης. Πιο συγκεκριμένα τα ώριμα, διαφοροποιημένα κύτταρα είναι το κλειδί για μια επιτυχημένη και ασφαλή θεραπεία .
Η τεχνική απομόνωσης και καλλιέργειας ενδοθηλιακών κυττάρων περιγράφεται παρακάτω. Τα ενδοθηλιακά κύτταρα λαμβάνονται από έναν δότη και μεταφέρονται στο εργαστήριο. Στη συνέχεια, ο αναστολέας της πρωτεΐνικής κινάσης (ROCK inhibitor) χρησιμοποιείται για να βοηθήσει στον πολλαπλασιασμό των κυττάρων. Έπειτα ακολουθεί η έγχυση τους στον ασθενή ο οποίος έπειτα από την ένεση θα χρειαστεί να ξαπλώσει με την μπροστινή πλευρά του σώματος και το πρόσωπο στραμμένα προς τα κάτω για λίγες ώρες. Με αυτήν την στάση του σώματος η βαρύτητα αναγκάζει αυτά τα κύτταρα να κολλήσουν στο ενδοθήλιο και στη συνέχεια να αναπτυχθούν. Τα νέα καλλιεργημένα κύτταρα μπορούν να εμφυτευτούν σε πολλούς ασθενείς. Με αυτόν τον τρόπο εξαλείφεται το οίδημα που προκαλεί η δυστροφία του κερατοειδούς ή αλλιώς η δυστροφία του Fuchs.
Ο Δρ Kinoshita δημοσίευσε πρόσφατα μια μελέτη που διαπίστωσε ότι η ένεση ανθρώπινων ενδοθηλιακών κυττάρων κερατοειδούς συμπληρωμένη με αναστολέα της πρωτεΐνικής κινάσης ROCK inhibitor είχε ως αποτέλεσμα αύξηση της πυκνότητας των ενδοθηλιακών κυττάρων του κερατοειδούς μετά από 24 εβδομάδες σε 11 άτομα με φυσαλιδώδη κερατοπάθεια. Είναι γνωστό ότι οι διαταραχές των ενδοθηλιακών κυττάρων του κερατοειδούς , όπως η δυστροφία του Fuchs, προκαλεί ανώμαλη ενυδάτωση του κερατοειδούς που οδηγεί σε θολερότητα του κερατοειδούς και απώλεια όρασης, γνωστή ως φυσαλιδώδης κερατοπάθεια.
Σύμφωνα με την κλινική έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο Νομαρχιακό Πανεπιστήμιο του Kyoto στην Ιαπωνία, έχουν γίνει εγχύσεις hCECs σε περίπου 65 ασθενείς με πολύ καλά αποτελέσματα ασφάλειας και αποτελεσματικότητας. Στη μελέτη αυτή, τα ανθρώπινα ενδοθηλιακά κύτταρα του κερατοειδούς καλλιεργήθηκαν από κερατοειδή δότη. Οι ερευνητές συμπλήρωσαν συνολικά 1 × 106 «υποκαλλιεργημένα» κύτταρα με έναν αναστολέα της πρωτεΐνικής κινάσης ROCK inhibitor και ένεσαν τα κύτταρα στον πρόσθιο θάλαμο του ματιού που είχε επιλεγεί για θεραπεία. Οι ασθενείς στη συνέχεια παρέμειναν ξαπλωμένοι με την μπροστινή πλευρά του σώματος και το πρόσωπο στραμμένα προς τα κάτω, για τρεις ώρες. Έπειτα από την έγχυση τα αποτελέσματα ήταν η αποκατάσταση της διαφάνειας του κερατοειδούς και η διαύγεια του. Η πυκνότητα των ενδοθηλιακών κυττάρων του κερατοειδούς ήταν άνω των 500 κυττάρων ανά τετραγωνικό χιλιοστό στον κεντρικό κερατοειδή, 24 εβδομάδες μετά την ένεση των κυττάρων. Επίσης το πάχος του κερατοειδούς αυξήθηκε και η καλύτερα διορθούμενη οπτική οξύτητα βελτιώθηκε, 24 εβδομάδες μετά την ένεση των κυττάρων.
Η καλύτερη κατανόηση του παθογόνου μηχανισμού της δυστροφίας του Fuchs θα μας βοηθήσει στην ανάπτυξη τεχνικών για την πρόληψη και αποτελεσματική θεραπεία. Η επιστήμη συνεχώς μας εκπλήσσει και υπόσχεται ένα μέλλον ευοίωνο για όσους πάσχουν από τέτοιες παθήσεις όπως είναι οι κερατοπάθειες.