Ουσία που αποτρέπει την τύφλωση σε ασθενείς με παθήσεις κερατοειδούς
Η φαρμακευτική ουσία Cenegermin έλαβε πρόσφατα άδεια κυκλοφορίας (European Commission Marketing Authorization) στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη θεραπεία μιας σοβαρής πάθησης των ματιών, που ονομάζεται νευροτροφική κερατίτιδα, η οποία εάν μείνει χωρίς θεραπεία προκαλεί σοβαρά προβλήματα όρασης.
Στη νευροτροφική κερατίτιδα προσβάλλονται οι νευρικές απολήξεις που υπάρχουν μέσα στον κερατοειδή χιτώνα με αποτέλεσμα να δημιουργούνται άσηπτα έλκη, τήξη του στρώματος του κερατοειδούς, τα οποία σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και σε διάτρηση του κερατοειδούς. Η νευροτροφική κερατίτιδα μπορεί να είναι αποτέλεσμα του ιού του απλού έρπητα ή του οφθαλμικού έρπητα ζωστήρα, μετά από επέμβαση για τη νευραλγία του τριδύμου νεύρου και από τοξικότητα λόγω μακροχρόνιας χορήγησης τοπικών οφθαλμικών φαρμακευτικών σκευασμάτων.
Οι νευρικές απολήξεις του κερατοειδούς είναι καθοριστικές για την ακεραιότητα του κερατοειδικού επιθηλίου (επιδερμίδα του κερατοειδούς). Η ακεραιότητα τους είναι καθοριστική για τον πολλαπλασιασμό και την αναγέννηση των επιθηλιακών κυττάρων του κερατοειδούς. Σε περιπτώσεις νευροτροφικής κερατίτιδας μειώνεται η λειτουργικότητα των νευρικών απολήξεων του κερατοειδούς με αποτέλεσμα ο κερατοειδής χιτώνας να είναι επιρρεπής σε μικροτραυματισμούς οι οποίοι μπορούν να οδηγήσουν σε έλκη, διατρήσεις, μολύνσεις και ουλοποίηση του.
Ο μέχρι πρότινος τρόπος αντιμετώπισης της νευροτροφικής κερατίτιδας ήταν η διακοπή των τοξικών στον κερατοειδή σκευασμάτων, η συχνή χρήση τεχνιτών δακρύων χωρίς συντηρητικά, η χρήση θεραπευτικών φακών επαφής ή η χρήση αμνιακής μεμβράνης.
Το Cenegermin είναι μια ανασυνδυασμένη μορφή του παράγοντα ανάπτυξης ανθρωπίνων νεύρων (human nerve growth factor, NGF). Η πρωτεΐνη αυτή παρασκευάζεται φυσικά από το ανθρώπινο σώμα και προάγει την ανάπτυξη, διατήρηση και επιβίωση των νευρικών κυττάρων. Το Cenegermin παρασκευάζεται μέσω τεχνολογίας ανασυνδυασμένου DNA, με την τοποθέτηση του γονιδίου (DNA) μέσα σε βακτήρια, τα οποία παράγουν τον NGF. Χορηγείται σε μορφή οφθαλμικού κολλυρίου, σε ασθενείς με νευροτροφική κερατίτιδα και προάγει την αναγέννηση των νευρικών απολήξεων του κερατοειδούς με αποτέλεσμα την επούλωση αυτού.
Η δεύτερη φάση κλινικής μελέτης 204 συμμετεχόντων με μέτρια έως και σοβαρή νευροτροφική κερατίτιδα, έδειξε μετά από οκτώ εβδομάδες πως το ποσοστό πλήρους κερατοειδικής επούλωσης ήταν υψηλότερο στο γκρουπ που έπαιρνε το Cenegermin παρά σε αυτό που έπαιρνε ψευδοφάρμακο (placebo). Οι συχνότερες παρενέργειες του φαρμάκου ήταν: ήπιος ερεθισμός, ερυθρότητα, αίσθηση ξένου σώματος.
Ακόμα ερευνάται η χρήση του Cenegermin, λόγω της ικανότητάς του στην νευρική αναγέννηση, για άλλες οφθαλμικές νευροπάθειες όπως στην περίπτωση ασθενών με γλαύκωμα ή ασθενών με σοβαρή ξηροφθαλμία.
Παρόμοιες έρευνες για την θεραπεία της νευροτροφικής κερατίτιδας με τη χρήση της νευροδιαβιβαστικής ουσίας P και του αυξητικού παράγοντα ινσουλίνης 1 (IGF-1) διεξάγονται και στην Ιαπωνία. Επίσης ερευνούνται παράγοντες όπως οι FGF-1, FGF-2 και TGFbeta-1. Οι παράγοντες αυτοί διεγείρουν τη σύνθεση κολλαγόνου και γλυκοζαμινογλυκανών και αποτρέπουν τη δράση ενζύμων όπως η ελαστάση, η ηπαρανάση ή η πλασμίνη. Τα ένζυμα αυτά ενισχύουν τη διαδικασία αποδόμισης της εξωκυττάριας ουσίας του κερατοειδούς. Ακόμα, καλά αποτελέσματα έχει η θειική πολυ-καρβοξυμεθυλογλυκόζη σε περιπτώσεις νευροτροφικής κερατίτιδας. Επειδή η ουσία δεν διασπάται από τα ένζυμα, συμμετέχει στην αποκατάσταση της εξωκυττάριου θεμέλιας ουσίας αντικαθιστώντας τις διασπασμένες GAGs (γλυκαμινογλυκάνες). Η χρήση αυτόλογου ορού καθώς επίσης και αιμοπεταλίων είναι πολύ αποτελεσματική σε τέτοιες περιπτώσεις γιατί ο ανθρώπινος ορός έχει ουσίες που έχουν επουλωτική δράση στον κερατοειδή χιτώνα.
Το Cenegermin αναμένεται στη χώρα μας προσεχώς, και περιμένουμε να το χρησιμοποιήσουμε στους Έλληνες ασθενείς για να διαπιστώσουμε ιδίοις όμμασι την αποτελεσματικότητα και το προφίλ ασφάλειάς του.